Nafarroako inauterietako pertsonaia interesgarrienetakoak baitira ekarri ditugu blog honetara gure JOALDUNAK. Hemen haien inguruko informazio anitz aurkituko duzu, bai horixe!
Animatzen al zara?
Folklore arloan,
Iturengoak dira Nafarroako inauterietan zaharrenetakoak. Pertsonaiarik
ezagunena joalduna da ("joare" zintzarri eta -dun atzizkia, hots,
zintzarriak daramatzana). Iturenen eta Zubietan (batetik bestera hiru
kilometroko bidea dago) dute jatorria joaldunek, baina herri bakoitzean
diferente jotzen dira joareak eta diferente janzten dira pertsonaiak. Azkenaldi
honetan Euskal Herriko beste zenbait lekutan ere sortu dira joaldunak.
Iturengoen jantzia honelakoa da:
- Ttuntturroa edo txano konikoa, alturan metro
erdia dena, zinta koloredunak dituena eta goi-goian lumak.
- Zapi gorrixka lepoan.
- Ardi larruz estalitako atorra, txaleko bat
eginez.
- Gerrikoa. Han finkatzen dira, baita gorde ere, joareak
lotzeko sokak.
- Belaun azpiraino ailegatzen den azpiko gona
zuria, galtzen gainean.
- Kobrezko bi joare handi (bakoitzak 10 bat litro
hartzen dituena) gerritik zintzilik eta beste bi txiki apaingarri,
bizkarretik.
- Isipua, zaldi buztaneko ilez egina, eskuin eskuan.
Zubietakoen jantzia ezberdina da: ator zuriaren
gainean ez dute ardi larrurik, ezta bi zintzarri txiki ere. Lepoko zapia
txikiagoa da eta karratu urdinekikoa.
Ituren eta Zubietak elkarrekin ospatzen dituzte iƱauteriak. Urtarrilako
azkeneko asteko astelehen eta asteartean, eguerdi aldean, bi herriko joaldunak
beraien desfilean hasten dira, astelehenean Iturenen, eta asteartean Zubietan.
Astelehenean, Zubietako joaldunak Iturenerantz
abiatzen dira. Aurtizko auzora iristean, eta auzo horretako joaldunekin elkartu
ondoren, Latsagako auzo aldera joango dira, eta "Zubiburu" parajean
dagoen zubi gainetik pasa ondoren, Iturengoekin elkartu. 40-50 joaldunek
Iturengo herriari itzulia emanen diote gero, 80-100 zintzarriren soinupean.
Itzulia herriko plazan bukatzen da.
Hurrengo egunean, asteartea, Iturengo joaldunak
Zubietara etortzen dira, eta hemengoekin elkarturik, herriari itzulia ematen
diote.
Joaldunak bi lerrotan desfilatzen dute, mugimendu
ritmiko eta pausatuekin, zintzarrien doinu bateratua lortuz. Naturari estu
lotutako errito baten itxura hartzen du desfileak.
Lehenengo lerroan dagoen joaldunetako batek, adar bat jotzen du noizbehinka eta
ohiu batzuk egin, horrela desfileari erritmoa jarriz.
Uste da, zintzarriekin lortzen den soinuarekin
espiritu txarrak uxatzen direla eta inguruko lurretan lo dauden energiak
iratzarri.
Ituren eta Zubieta 3 kilometroz banatuta daude,
eta nahiz eta biak joaldunen sorterriak izan, aipatu bezala, bakoitzak
bereizgarri ezberdinak ditu zintzarriak mugitzeko moduan eta jantzietan.
Ituren eta Zubietako joaldunei zanpantzar deitzeko joera berria da oso (60.
hamarkadatik aurrerakoa) eta kanpotarrek jarritako izena da, gainera, Saint
Pansard, Olentzero eta euskal folkloreko beste pertsonaien eta joaldunen artean
antzekotasunen bat bilatu nahian. Zanpantzar izenak ez du tradiziorik ez
Iturenen, ez Zubietan. Beren pertsonaiei horrela deitu diete bi herriek:
joaldunak.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina